صنعت چاپ بر روی ظروف
توضیحی در مورد کلمه چاپ:
واژه چاپ که در قدیم الایام چهاپ به ان میگفتند بر گرفته از یک واژه مغولی چاو میباشد که در ان زبان به معنی فشردن سطحی بر روی سطحی دیگک میباشد. چاپ معنای مختلفی دارد که عبارتندا ز نقش مهر و نشان میباشد.
چاپ به نوعی شامل انتقال اعداد حروف تصاویر بر روی یک حامل و انتقال ان بر روی کاغذ پارچه و یا هر سطح دیگر میباشد.
امروزه چاپ عضو جدایی نا گزیر تمامی موسسات ادارات و دولت ها میباشد و اموری که این خدمات را ارایه میدهند را چاپ خانه مینامند.
یکی از مهمترین اتفاقات و اختراعات بشر چاپ بوده که در زمان ها و مکانهای مختلف به وجود امده است.مهمترین چاپ را یوهانس گوتنبرگ آلمانی در سال 1456 میلادی اختراع کرد در صورتیکه قرنها پیش در کشورهای مختلف وجود داشته اما گوتنبرگ بصورت صنعتی این فرایند را ثبت نمودو از ان به بعد دسترسی به خیلی مطالب و کتب بیشتر در معرض دید امور قرار گرفت.
دوران تاریخی چاپ به 6 دسته تقسیم میشود:
1:پیش از تاریخ
2:دوران باستان
3:دوران چینی ها
4:دوران هنری
5:دوران مکانیک
6:دوران فتو مکانیک
تمامی این چاپها برای گماشتن و ثبت وقایع تاریخی مهم توسط پادشاهان هنرمندان و افراد معمولی بوده است که یصورت مکتوب بماند و در صورت نیاز از ان استفاده شودو با این کار برای سالها و حتی نسلهای اینده به یادگار بماند.
از این دسته میتوان به نقش هایی که در سرتاسر ایران عزیزمان و جهان بوده نام برد.
و یا به اولین کاغذی که بدست چینی ها اختراع شد که از پوست گیاهان به روشی خاص و فرایند پیچیده با هنر آن زمان بصورت سطحی صاف تهیه میشد که پس از خشک شدن یر روی ان با رنگهای طبیعی هر انچه که نیاز بود یادداشت می کردند و نام انرا پاپیروس گذاشتند.
رفته رفته بعد از سالها و همچنین پیشرفت در دوران مختلف نیاز افراد و اشخاص باعث بوجود امدن بسیاری از صنایع گشت.
در این قسمت توضیحاتی در مورد بوجود امدن صنعت چاپ بر روی ظروف مینمایم.
پرسلان در کشور چین در سال 600 میلادی اتفاق افتاد این شاهکار حرفه ای نتیجه ای از ترکیب قابلیت پخت کوره ها در دمای بالای 1250تا 1400 درجه سلسیوس با کشف خاک کایو لین و سنگ پرسلانی بود.
در قرن سیزدهم با مخلوط کردن سنگ و خاک رس دوام قطعات پرسلانی تولیدی و نرمی انها بیشتر شد و با این مساله تولید پرسلان به مرحله بالاتر صعود کرد .
kendi یا رگ آبی water vessel یکی از بهترین پرسلانهای اولیه است که در سونگ جنوبی وجود دارد و جزو پرسلانهای سلسله کویینگ بای بوده است این پرسلان از سنگ چینی و رس ساخته شده است.
با یک نو اوری در جینگزن چین وتولید مخلوطی از کایولین با سنگ پرسلانی به همراه کوارتز و میکا قطعات سرامیکی پدید امد که یک پرسلان واقعی تولید کرد و بواسطه همین امر جینگزن را پایتخت پرسلان دنیا تبدیل کرد.
پرسلان به سه دسته تقسیم میشود:
1: پرسلان سخت
2:پرسلان نرم
3:پرسلان استخوانی
در مورد پرسلان یا همان چینی و نحوه تولید ان که بسیار پیچیده بوده همین مقدار توضیج کفایت میکند.
و اما در مورد چاپ کوره ای یا همان پخت سوم:
بعد از بوجود امدن پرسلان که در بالا توضیح داده شد هنرمندان به فکر نقش و نگار و رنگ امیزی بر روی این ظروف نمودند.
در اول بصورت دستی و با استفاده از دم حیوانات که بصورت قلم مو درست شده بود توسط استاد کاران ماهر طرح مورد نظر را با قلم بر روی این ظروف میکشیدند و پس از اتمام کار داخل کوره میگذاشتند تا نقش مورد نظز یه اصطلاح پخته شود و بر روی این ظروف ثابت بمتند.
به مرور زمان و با پیدایش دوران عصر صنعتی و چاپ صنعتی این هنر هم دست بدست صنعت داده و امکانات بیشتری فراهم شد تا بر روی این ظروف انجام شود.
اولین چاپ که به چلپ سنگی معروف است بوچود امد. در این مدل چاپ کلیشه از جنس سرب تهیه میشد سپس بر روی کاغذ خاصی که حالت ژلاتینی بوده و به کاغذ ترنسفر معروف است چاپ میشد.
اما باز هم این نوع چاپ هم محدودیت هایی داشت و رنگ ها بیشتر به ابی کبالتی بود همان چینی های ابی رنگی که در خانه پدر و ماذر بزرگهای ما بود و بتدریج و با پیشرفت صنعت این نوع چاپ هم ارتقا پیدا کرد و با روش چاپ سیلک اسکرین تهیه میشد.
قبل از اینکه کامپیوتر و امکانات لیتوگرافی به این صورت باشد استاد کار طرحها را با دست تهیه مینمود و سپس بر روی شابلون عکاسی میشد .
در چاپ روی ظروف به دلیل اینکه بصورت دستگاه افست و یا هد پرینتر نمیشود چاپ را انجام داد یکسری محدودیتها وجود دارد دلیل این امر هم این است که رنگها تک به تک و به نوبت چاپ میشوند و نمیتوان تمامی رنگها را یکجا چاپ نمود بترتیب رنگ اول چاپ شده و سپس رنگهای بعدی رنگها کنار هم نقش میبندند.
رنگها در چاپ کوره ای بصورت پودر بوده که با رزین خاص و چند ماده دیگر ترکیب شده داخل دستگاه میکسر رفته تا کاملا مخلوط شوند و به صورت خمیر تغییر شکل ئهند.
و اما رنگها هم در این صنعت به چند دسته تقسیم میشوند:
رنگهای مخصوص بلور و شیشه
رنگهای مخصوص ارکوپال
رنگهای مخصوص چینی
رنگهای مخصوص لعاب
هر کدام از این رنگها مخصوص همان اجناس میباشد و حتما باید رنگ مخصوص ان ایتم استفاده شود.در غیر اینصورت کار به مشکل بر خوتهد خورد.
بسیاری از دوستان و همکاران محترم را دیده ام که توضیح اشتباه در مورد درجه پخت رنگها میدهند لازم دانستم که در مورد پخت هر ایتم توضیحی بدهم که دوستان بیشتر اشنا شوند.
درجه پخت بلور و شیشه 580
درجه پخت ارکوپال 620
درجه پخت چینی 750تا800
درجهخت لعاب 1200تا1400
در صورتیکه رنگ مخصوص هر ایتم استفاده نشود مثلا رنگ چینی را برای بلور استفاده کنیم در وحله اول رنگ ها نمیپزند و براحتی از روی بلور پاک میشوند در صورتی که بخواهیم بیشتر حرارت دهیم بلور چپیده و له میشود.
بعد از مرحله طراحی که نوسط طراح وارد به این کار در برنامه کورل انجام میشود طرح مورد نظر اماده عکاسی بوده تا بر روی شابلونها نقش ببندد که این قسمت یکی از مهمترین قسمتهای چاپ میباشد چرا که بعضی از طرحها بسیار ظرافت دارند.
در مرحله بعد شابلون بر روی دستگاه بشیار حساس و دقیق بسته شده و بترتیب رنگ بر روی کاغذ نقش میبندد این مرحله از یک رنگ تا چند رنگ متغیر میباشد.
اخرین مرحله چاپ کوره ای ریختن رزین مخصوص بر روی کاغذها میباشد این امر باعث میشود طرحهایی که روی کاغذها چاپ شده را در مرحله بعدی از کاغذها جداکنیم.
بعد از اتمام کار چاپ و خشک شدن رزین تمامی کاغذها درون اب ریخته شده و بتر تیب بر روی اجناس چسبانده میشوند در این مرحله بدلیل نازک بودن بیش از حد رزین باید دکور کار از دقت بالایی برخوردار باشد تا به اصطلاح لوگوی مورد نظر تغییر شکل ندهد.
مرحله بعد از دکور کردن ظروف کوره میباشد در این مرحله تمامی ظروفی که از قیل دکور شده اند بترتیبداخل کوره رفته در این قسمت لازم است توضیح دهم کوره ها به دو قسمت تقسیم میشوند:
1:کوره شاتل
2:کوره رولر
کوره شاتل : که خود این کوره ها به چند دسته جداگانه برقی گازی و مافل تقسیم میشوند.
توضیح اینکه کوره شاتل به صورت یک باکس بزرگ میباشد که ظروف در این کوره ها تک تک داخل قفسات چیده میشوند در این کوره ها بدلیل محدودیت جایی و زمانی بیشتر برای کارگاههای کوچک کار امد میباشد بعد از اتمام چیدن کوره روشن شده و بعد از چند ساعت که ظروف پخته شدند خاموش میشوند.
کوره رولر : در این کوره ها مراحل پخت ظروف با شاتل یکی است اما سرعت و تعداد بسیار بالایی را بدون محدودیت میشود پخت گرفت ظروف بر روی ریل حرکت کرده و در قسمتی بنام جهنم پخته میشوند .
این مراحلی بود که در صنعت چاپ کوره ای اتفاق می افتد .
لازم به ذکر است که امروزه دستگاههای بسیار پیشرفته ای در این زمینه وجود دارد که میتواند مانند پرینتر همزمان تمامی رنگها را چاپ کند هم بصورت مستقیم بر روی ظروف و هم بر روی کاغذ .کیفیت بسیار بالایی داشنه و همچنین سرعت بالایی نیز دارد اما قیمت این دستگاهها بسیار بالا بوده در این دستگاهها رنگ بصورت مایع میباشد و فقط یر روی ظروفی میتوان چاپ انجام داد که در مرحله ساخت ظروف از دقت بالایی برخوردار باشند.
